Eski Türk uygarlığı çerçevesinde biçimlenen yerleşim birimleri, mimari gelenekler, barınak tipleri ile göçebe kültüre özgü mobil mimarinin özellikleri bu coğrafyaların çevre koşulları ve eski Türklerin sanat anlayışı bağlamında ele alınacaktır. Eski Türklerin beslenme alışkanlıkları, sağlık kültürü, hukuk ve töre düzeni, dinsel inançları, büyücülük ve şamanizm gelenekleri, dil ve iletişim kültürü; resim, müzik, oyun, halk edebiyatı gibi sanatsal etkinlikleri köken, yapı ve işlev açısından incelenecek ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.
Dikey Sekmeler
Dersin Öğrenme Çıktıları
|
Dersin Öğrenme Çıktıları
|
Program Çıktıları
|
Öğretim Yöntemleri
|
Ölçme Yöntemleri
|
| 1- Maddi olmayan kültür değerleri anlatılır. | 1,4 | 1,2,3 | A |
| 2- Beslenme ve sağlık kültürü üzerine bilgiler verilir. | 2,7,5 | 1,2,3 | A |
| 3- Toplumsal düzen, hukuk ve adalet uygulamaları incelenir. | 3,5 | 1,2,3 | A |
| 4- Güzel sanatların gelişimi ve sanat dallarının özellikleri ele alınır. | 6,7,8 | 1,2,3 | A |
| 5- Manevi değerler, inançlar, büyü gibi konular irdelenir. | 3,2,7 | 1,2,3 | A |
Dersin Akışı
|
DERS AKIŞI |
||
| Hafta | Konular | Ön Hazırlık |
| 1 | Barınak çeşitleri | Otağ mimarisi (mobil mimari). Otağ/Kiyiz Üy/Ail/Urasa/Alaçık /Yurt. Oba düzeni. Barınak/otağ yapımı; ilgili malzemeler, bunların tedariki ve bu çerçevede oluşan kültürel gelenekler. Yerleşim birimleri ve barınaklarla ilgili inanmalar ve tabular. |
| 2 | Ulaşım ve taşımacılık | Ulaşım araçları; ulaşımda kullanılan hayvanlar ve bunların eğitimi. Taşımacılığın gelişimi; tekerleğin devreye girişi; kağnılar ve yüksek tekerlekli at arabaları. |
| 3 | Beslenme kültürü. | Besinler ve besin üretimi. Mutfak/ocak kavramı, yemek yapımı ve kap kacak. Toplu yemekler, yemeklerle ilgili inanma ve yasaklar. Şölen ve ilgili paylaşım süreçleri. Dedem Korkut Kitabı’na göre eski Türklerde potlaç geleneği. |
| 4 | Sağlık bilgileri | İnsan bedeni. Hastalıklar, tedavi araçları ve yöntemleri. Salgın hastalıklarla ilgili inançlar. Otacılar, şamanlar ve daha sınırlı alanlarla (sadece belli başlı hastalıklarla) ilgili diğer ‘uzmanlar’. |
| 5 | Spor etkinlikleri | Avlanma; sürek avı. Şahinle avlanma geleneği; kuşların eğitimi ve bakımı. At yarışları ve cirit. Güreş ve gençler arasında yaygın diğer spor dalları. Çocukların gelişimini etkileyen spor oyunları. Spor ve savaşçılık gelenekleri. |
| 6 | Savaş Sanatı |
Savaş ve toplum. Ordu yapısı: savaşçılar ve askeri birliklerin oluşumu ve eğitimi. Askeri donanım; giysiler ve silahlar; silah üretimi; ilgili inanmalar ve yasaklar. Savaşların sevk ve idaresi. Savaşçılar ve alp eren imgesi.
|
| 7 | Hukuk anlayışı | Hukuk kavramının oluşumu. Suç, suçlu, ceza ve infaz. Yasaların şekillenmesi ve uygulamalar. Yasa ve yargılama erki; yargıçlar. Töre kavramı. ‘Büyük Yasa’nın kökenleri, yapısı ve yansımaları. |
| 8 | Resim ve heykel sanatları | Eski Türklerde taş işçiliği ve heykelciliğin gelişimi; balbalar, ongunlar, kukla yapımı vb. Resim sanatı, kaya resimleri, mağara sanatı. Boya resimleri ve boyama malzeme ve teknikleri. Halı, keçe, ahşap, metal vb. işlemeciliği ve kullanılan geleneksel motifler. |
| 9 | Müzik | Müzik aletleri. Müzik eşliğinde yapılan törenler ve dans. Eğlence kültürü; oyunlar. Tiyatro; gölge tiyatrosu, orta oyunu, kukla. Halk müziği ve türküler. Ozanlık (destancılık) geleneği. |
| 10 | Mitoloji, büyü ve din | Büyücüler, kâhinler, şamanlar. Gök Tanrı kavramı. Tektanrıcı bir düzen olarak Gök tanrıcılığın yapısı ve temel ilkeleri. Gök tanrıcı evren tasarımı. Gök tanrıcı inanç ve ibadet gelenekleri. |
| 11 | Eski Türk Şamanizmi | Şamanizmin kökenleri, yapısı ve işlevi. Şamanın olmanın önkoşulları ve şaman eğitimi. Şaman törenlerinin yapısı ve amaçları. Tektanrıcı (Gök tanrıcı) düzen çerçevesinde şamanizmin konumu ve işlevi. Budist, İslam ve Hıristiyan ortamlarında şamanizmin dönüşümleri. Türk halk kültüründe Şamanizm izleri. |
| 12 | Halk edebiyatı ve sözlü gelenek | Mit, efsane, masal ve diğer türler. Eski Türk şiiri. Türk destan geleneği. Yazı ve kitap kavramları. Yazılı taşlar, bunların kültürel önemi. Yazılı edebiyata geçiş ve bilinen ilk kitaplar. |
| 13 | İletişim kültürü ve iletişim araçları; dil, yazı, simgeler. | İletişim ve haberleşme düzeni; ulaklar, şatırlar vb. Kişiler, topluluklar ve devletler arasında iletişim. Kriz yönetiminde iletişim araç ve yöntemleri; aracılık kurumu. İletişim ve haberleşmede etno-kültürel geleneklerin rolü. İletişimde geleneksel halk edebiyatı ürünlerinin önemi. |
| 14 | Kültürel değişimler. | Gök tanrıcı inanç düzeninden İslamiyet’e (ve diğer dinlere) geçiş süreci. İslamiyet ve diğer dinler ortamında eski Türk evren tasarımının dönüşümleri. Kültürel değişimlerin sonuçları. Erken Türk İslam devletleri ve toplulukları. |
Kaynaklar
| KAYNAKLAR | |
| Ders Notu | |
| Diğer Kaynaklar |
Ahmetbeyoğlu, Ali (Haz.), (1995), Grek Seyyahı Priskos’a Göre Avrupa Hunları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
Arsal, Sadri Maksudi, (1947) Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul
Diyarbekirli, Necat, (1972) Hun Sanatı, MEB Kültür Yayınları, İstanbul
Eberhard, W. (1996) Çin’in Şimal Komşuları, TTK Yayınları, Ankara Ergin, Muharrem (Haz.), Ebülgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakime (Türklerin Soy Kütüğü), Tercüman Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem, (2000) Orkun Abideleri, Boğaziçi Yayınevi, İstanbul
Esin, Emel, (2006) Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu, Kabalcı Yayınevi
Gökyay, Orhan Şaik (2008) Dedem Korkut Kitabı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul
Gumilyev, Lev, (2006) Eski Türkler, Selenge Yayınları, İstanbul İnan, Abdulkadir, (1991) Makaleler ve İncelemeler, 2 Cilt, TTK Yayınları, Ankara
Nemeth, Gyula, (1982) Attila ve Hunları, AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara
Ögel, Bahaeddin, (1984) İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi, TTK Yayınları, Ankara
Ögel, Bahaeddin, (1991) Türk Kültür Tarihine Giriş, 9 Cilt. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
Ögel, Bahaeddin, (2001) Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
Rasonyi, Laszlo, (1988) Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara
Seroşevsky, V. (2007) Saha Türkleri, Selenge Yayınları, İstanbul
Sümer, Faruk, (1992), Oğuzlar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
Togan, Zeki Velidi, (1981) Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul
Ülken, Hilmi Ziya, (2004) Türk Tefekkürü Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul |
Materyal Paylaşımı
| MATERYAL PAYLAŞIMI | |
| Dokümanlar | Syllabus'ta belirtilen kitaplar ve incelemeler üniversitenin kitapçısında ve diğer kitapçılarda bulunabilir. Gerekli durumlarda okumaların fotokopileri paylaşılmaktadır. |
| Ödevler | |
| Sınavlar | |
Değerlendirme Sistemi
| DEĞERLENDİRME SİSTEMİ | ||
| Yarıyıl İçi Çalışmaları | Sıra | Katkı Yüzdesi |
| Ara Sınav | 1 | 40 |
| Final Sınavı | 2 | 60 |
| Toplam | 100 | |
| Finalin Başarıya Oranı | 60 | |
| Yıl içinin Başarıya Oranı | 40 | |
| Toplam | 100 | |
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
| DERSİN PROGRAM ÇIKTILARINA KATKISI | ||||||
| No | Öğrenme Çıktıları | Katkı Düzeyi | ||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 1 | Antropolojinin temel kavramlarına, kuramsal bakış açılarına ve tarihsel gelişimine hakimiyet kazanır. | X | ||||
| 2 | Antropolojinin alt alanlarını ve bu alanların kendine özgü yöntem ve uygulamalarını öğrenir. | X | ||||
| 3 | Antropolojinin temel araştırma yöntemi olan etnografik çalışmanın nasıl yapılması gerektiğini bilir ve buna göre saha çalışmasını tasarlar. | X | ||||
| 4 | Antropolojinin bilgi ve becerilerini kullanarak analitik, eleştirel ve yaratıcı düşünme yoluyla soru üretir ve araştırma bulgularını değerlendirir. | X | ||||
| 5 | Saha çalışması ve akademik araştırmada bilimsel ve etik değerleri gözetir ve bunlara uygun davranır. | X | ||||
| 6 | Antropolojik kuram ve araştırma yöntemlerini kullanarak toplumsal sorunları tanımlar ve sosyal projeler geliştirir. | X | ||||
| 7 | Güncel veri tabanlarını, bilgi kaynaklarını ve bilişim teknolojilerini etkin kullanır. | X | ||||
| 8 | Antropoloji dışındaki bilim dallarından yararlanarak disiplinlerarası çalışmalar tasarlar ve çalışma gruplarında yer alır. | X | ||||
| 9 | Toplumsal duyarlılık ve sorumluluk bilincine sahip olup, bireysel ve kültürel farklılıklara önyargısız yaklaşır. | X | ||||
| 10 | Akademik düzeyde İngilizce düşünme, okuma, yazma ve sözlü ifade etme becerisi edinir. | X | ||||
ECTS
| AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU | |||
| Etkinlik | SAYISI |
Süresi (Saat) |
Toplam İş Yükü (Saat) |
| Ders Süresi | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 1 | 14 |
| Ara Sınav | 1 | 21 | 21 |
| Kısa Sınav | 4 | 3 | 12 |
| Ödev | 1 | 27 | 27 |
| Final | 1 | 3 | 3 |
| Toplam İş Yükü | 119 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 4.76 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 5 | ||