Dersin Dili:
İngilizce
Dersin Amacı:
Türk Kültür Antropolojisi I’in devamı olan bu ders çerçevesinde günlük yaşam gelenekleri, esasen maddi olmayan kültür değerleri ve ilgili kurumlar incelenecektir.
Dersin İçeriği:
Eski Türk uygarlığı çerçevesinde biçimlenen yerleşim birimleri, mimari gelenekler, barınak tipleri ile göçebe kültüre özgü mobil mimarinin özellikleri bu coğrafyaların çevre koşulları ve eski Türklerin sanat anlayışı bağlamında ele alınacaktır. Eski Türklerin beslenme alışkanlıkları, sağlık kültürü, hukuk ve töre düzeni, dinsel inançları, büyücülük ve şamanizm gelenekleri, dil ve iletişim kültürü; resim, müzik, oyun, halk edebiyatı gibi sanatsal etkinlikleri köken, yapı ve işlev açısından incelenecek ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.
Dersin Öğretim Yöntemleri:
1. Anlatım Yöntemi 2. Örnek Olay Yöntemi 3. Problem Çözme Yöntemi
Dersin Ölçme Yöntemleri:
A. Yazılı sınav B. Çoktan seçmeli test C. Ödev D. Boşluk –doldurma E. Doğru –Yanlış F. Sözlü sınav G. Portfolyo H. Yoklama
Dikey Sekmeler
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Dersin Öğrenme Çıktıları | Program Çıktıları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| 1) Maddi olmayan kültür değerleri anlatılır. | 1,2,5,7,8 | 1,2,3 | A,C |
| 2) Beslenme ve salğlık kültürü üzerine bilgiler verilir. | 1,2,5,7,8 | 1,2,3 | A,C |
| 3) Toplumsal düzen, hukuk ve adalet uygulamaları incelenir. | 1,2,5,7,8 | 1,2,3 | A,C |
| 4) Güzel sanatların gelişimi ve sanat dallarının özellikleri ele alınır. | 1,2,5,7,8 | 1,2,3 | A,C |
| 5) manevi değerler, inançlar, büyü gibi konular irdelenir. | 1,2,5,7,8 | 1,2,3 | A,C |
Dersin Akışı
- Hafta: Barınak çeşitleri. Otağ mimarisi (mobil mimari). Otağ/Kiyiz Üy/Ail/Urasa/Alaçık /Yurt. Oba düzeni. Barınak/otağ yapımı; ilgili malzemeler, bunların tedariki ve bu çerçevede oluşan kültürel gelenekler. Yerleşim birimleri ve barınaklarla ilgili inanmalar ve tabular.
- Hafta: Ulaşım ve taşımacılık. Ulaşım araçları; ulaşımda kullanılan hayvanlar ve bunların eğitimi. Taşımacılığın gelişimi; tekerleğin devreye girişi; kağnılar ve yüksek tekerlekli at arabaları.
- Hafta: Beslenme kültürü. Besinler ve besin üretimi. Mutfak/ocak kavramı, yemek yapımı ve kap kacak. Toplu yemekler, yemeklerle ilgili inanma ve yasaklar. Şölen ve ilgili paylaşım süreçleri. Dedem Korkut Kitabı’na göre eski Türklerde potlaç geleneği.
- Hafta: Sağlık bilgileri. İnsan bedeni. Hastalıklar, tedavi araçları ve yöntemleri. Salgın hastalıklarla ilgili inançlar. Otacılar, şamanlar ve daha sınırlı alanlarla (sadece belli başlı hastalıklarla) ilgili diğer ‘uzmanlar’.
- Hafta: Spor etkinlikleri. Avlanma; sürek avı. Şahinle avlanma geleneği; kuşların eğitimi ve bakımı. At yarışları ve cirit. Güreş ve gençler arasında yaygın diğer spor dalları. Çocukların gelişimini etkileyen spor oyunları. Spor ve savaşçılık gelenekleri.
- Hafta: Savaş Sanatı. Savaş ve toplum. Ordu yapısı: savaşçılar ve askeri birliklerin oluşumu ve eğitimi. Askeri donanım; giysiler ve silahlar; silah üretimi; ilgili inanmalar ve yasaklar. Savaşların sevk ve idaresi. Savaşçılar ve alp eren imgesi.
- Hafta: Hukuk anlayışı. Hukuk kavramının oluşumu. Suç, suçlu, ceza ve infaz. Yasaların şekillenmesi ve uygulamalar. Yasa ve yargılama erki; yargıçlar. Töre kavramı. ‘Büyük Yasa’nın kökenleri, yapısı ve yansımaları.
- Hafta: Resim ve heykel sanatları. Eski Türklerde taş işçiliği ve heykelciliğin gelişimi; balbalar, ongunlar, kukla yapımı vb. Resim sanatı, kaya resimleri, mağara sanatı. Boya resimleri ve boyama malzeme ve teknikleri. Halı, keçe, ahşap, metal vb. işlemeciliği ve kullanılan geleneksel motifler.
- Hafta: Müzik. Müzik aletleri. Müzik eşliğinde yapılan törenler ve dans. Eğlence kültürü; oyunlar. Tiyatro; gölge tiyatrosu, orta oyunu, kukla. Halk müziği ve türküler. Ozanlık (destancılık) geleneği.
- Hafta: Mitoloji, büyü ve din. Büyücüler, kâhinler, şamanlar. Gök Tanrı kavramı. Tektanrıcı bir düzen olarak Göktanrıcılığın yapısı ve temel ilkeleri. Göktanrıcı evren tasarımı. Göktanrıcı inanç ve ibadet gelenekleri.
- Hafta: Eski Türk Şamanizmi. Şamanizmin kökenleri, yapısı ve işlevi. Şamanın olmanın önkoşulları ve şaman eğitimi. Şaman törenlerinin yapısı ve amaçları. Tektanrıcı (Göktanrıcı) düzen çerçevesinde şamanizmin konumu ve işlevi. Budist, İslam ve Hıristiyan ortamlarında şamanizmin dönüşümleri. Türk halk kültüründe Şamanizm izleri.
- Hafta: Halk edebiyatı ve sözlü gelenek. Mit, efsane, masal ve diğer türler. Eski Türk şiiri. Türk destan geleneği. Yazı ve kitap kavramları. Yazılı taşlar, bunların kültürel önemi. Yazılı edebiyata geçiş ve bilinen ilk kitaplar.
- Hafta: İletişim kültürü ve iletişim araçları; dil, yazı, simgeler. İletişim ve haberleşme düzeni; ulaklar, şatırlar vb. Kişiler, topluluklar ve devletler arasında iletişim. Kriz yönetiminde iletişim araç ve yöntemleri; aracılık kurumu. İletişim ve haberleşmede etno-kültürel geleneklerin rolü. İletişimde geleneksel halk edebiyatı ürünlerinin önemi.
- Hafta: Kültürel değişimler. Göktanrıcı inanç düzeninden İslamiyet’e (ve diğer dinlere) geçiş süreci. İslamiyet ve diğer dinler ortamında eski Türk evren tasarımının dönüşümleri. Kültürel değişimlerin sonuçları. Erken Türk İslam devletleri ve toplulukları.
Kaynaklar
- Ahmetbeyoğlu, Ali (Haz.), (1995), Grek Seyyahı Priskos’a Göre Avrupa Hunları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
- Arsal, Sadri Maksudi, (1947) Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul
- Diyarbekirli, Necat, (1972) Hun Sanatı, MEB Kültür Yayınları, İstanbul
- Eberhard, W. (1996) Çin’in Şimal Komşuları, TTK Yayınları, Ankara
- Ergin, Muharrem (Haz.), Ebülgazi Bahadır Han, Şecere-i Terakime (Türklerin Soy Kütüğü), Tercüman Yayınları, İstanbul.
- Ergin, Muharrem, (2000) Orkun Abideleri, Boğaziçi Yayınevi, İstanbul
- Esin, Emel, (2006) Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu, Kabalcı Yayınevi
- Gökyay, Orhan Şaik (2008) Dedem Korkut Kitabı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul
- Gumilyev, Lev, (2006) Eski Türkler, Selenge Yayınları, İstanbul
- İnan, Abdulkadir, (1991) Makaleler ve İncelemeler, 2 Cilt, TTK Yayınları, Ankara
- Nemeth, Gyula, (1982) Attila ve Hunları, AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara
- Ögel, Bahaeddin, (1984) İslameiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, TTK Yayınları, Ankara
- Ögel, Bahaeddin, (1991) Türk Kültür Tarihine Giriş, 9 Cilt. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
- Ögel, Bahaeddin, (2001) Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
- Rasonyi, Laszlo, (1988) Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara
- Seroşevsky, V. (2007) Saha Türkleri, Selenge Yayınları, İstanbul
- Sümer, Faruk, (1992), Oğuzlar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
- Togan, Zeki Velidi, (1981) Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul
- Ülken, Hilmi Ziya, (2004) Türk Tefekkürü Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
Materyal Paylaşımı
Syllabus'ta belirtilen kitaplar ve incelemeler üniversitenin kitapçısında ve diğer kitapçılarda bulunabilir. Gerekli durumlarda okumaların fotokopileri paylaşılmaktadır.
Değerlendirme Sistemi
%40 Ara Sınavı
%50 Final Sınavı
%10 Derse Katılım
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
| No | Öğrenme Çıktıları | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | Antropoloji disiplininin temel kuram ve kavramlarını, tarihi süreçte insanın fiziksel ve kültürel gelişimini, ortaya koyduğu kültür unsurlarını ve buna bağlı arkeolojik yaklaşımları özümser, | X | |||||
| 2 | Antropolojik perspektifle güncel olayları analiz edebilme, eleştirel ve analitik düşünme becerisi edinir, | X | |||||
| 3 | Etkin iletişim kurma ve bilgilerini sözlü - yazılı ifadeyle aktarabilme becerisi gelişir, | X | |||||
| 4 | Mesleki ve sosyal etik, sorumluluk bilinci kazanır, | X | |||||
| 5 | Kültür olgusunun ayrıntılarını ve dinamiklerini inceleyerek; Türk kültürünün ve dünya kültürlerinin özelliklerini, coğrafi koşullarını, tarihsel süreçlerini ve değişim dinamiklerini algılayarak yorumlayabilme becerisi edinir, | X | |||||
| 6 | Ülke ve dünya sorunlarını algılayabilmenin ötesinde; toplumsal duyarlılık bilinci ile mesleki ve kişisel gelişimini sürdürür, | X | |||||
| 7 | Yaşam boyu eğitim anlayışı içinde disiplin dışından gelen bilgi kaynaklarından yararlanabilme bilinci ve bunu gerçekleştirebilme becerisi edinir, | X | |||||
| 8 | Antropolojik araştırmaya uygun konu belirleyebilir ve alan araştırması için gerekli yöntem, teknik ve kültürel donanımı edinir, | X | |||||
| 9 | Bireysel ve takım çalışmalarında görev alabilme, bilimsel sorumlulukla olayları sorgulama, araştırma yetisi gelişir. | X | |||||
ECTS
| Etkinlik | SAYISI |
Süresi (Saat) |
Toplam İş Yükü (Saat) |
| Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16x toplam ders saati) | 15 | 3 | 45 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön çalışma, pekiştirme) | 15 | 1 | 15 |
| Ara Sınav | 1 | 21 | 21 |
| Kısa Sınav | 4 | 3 | 12 |
| Ödev | 1 | 27 | 27 |
| Final | - | - | - |
| Toplam İş Yükü | 120 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 4.8 | ||
| Dersin AKTS Kredisi | 5 |